Eresbil Berriak
Luis Iriondo Etxaniz (1931-2017)
“… he escrito muchas canciones que han salido en dos LP, uno de Mocedades y otro del trío Unai. Ahora estoy preparando un repertorio de canciones sefardíes. Un álbum de 24 canciones al piano, que las recopilé hace tres años en Israel…”
(1979ko Diario Vascon argitaratutako elkarrizketa)
Luis Iriondo Etxaniz 1931ko maiatzaren 25ean Azkoitian jaio zen.
Hezkuntzari dagokionean autodidakta izan zen, eta bere izaera polifazetikoagatik hainbat diziplina artistiko garatu zituen.
Kazetaria izan zen eta gidoiak, libretoak eta liburuak ere idatzi zituen, aipagarria delarik Dantzak izenburu duena. Irratiko programatzailea eta zinema zalea izan zen; hamalau filmetan parte hartu zuen, paper garrantzitsuak ere bete izan zituelarik. Caja Laboraleko Marketing Zuzendaria izan zen, bai eta Eusko Jaurlaritzako Harreman Publikoetako burua, bai eta ETBko lehen zuzendaria.
Musikako alor ezberdinetan jardun zuen: abeslaria, “Los Contrapuntos” taldeko fundatzailea, musikalak egokitzen zituen, diskoak ekoizten zituen eta dokumental laburren musika ere egokitu izan zuen.
2017ko azaroaren 25ean Azkoitian zendu zen.
Bakarka eta Miguel Mª Azpiazurekin lankidetzan, hainbat abesti idatzi izan zituen, horien artean Gudu eda Amodio Kantak bilduma.
Gitarraren paisaia Euskal Herrian
Oso gutxitan erlazionatzen da gitarra Euskal Musika paisaiarekin. Gipuzkoako Foru Aldundiak sustatuko Ondarearen Europako Jardunaldien baitan, euskal musikagileek eta interpreteek gitarraren inguruan egindako lanei lekua eskainiko die datorren larunbatean, urriaren 28an.
Eresbilek Ricardo Isasi musikagile eta margolariaren gogora ekarri nahi du bere jaiotzaren mendeurrenean. Berak idatzitako musika lan guztiak gitarrarako egin zituen. 2017ko Musikasten bere sei obra programatu ziren (Habanera, Hommage à Tárrega, Tonada, Bartokiana, Valse Exagonal y Polka) Andrea González Caballeroren eskutan.
Ricardo Isasi-ren Polka
Gipuzkoan gordetzen diren bi funts dokumentalen ardatz nagusia gitarra da. Alde batetik Cortabarria funtsa, Oñatin sortua eta bertan gordetzen dena. Blas Andrés Cortabarria 1812an Oñatin jaio zen. Gitarra Dionisio Aguadorekin Parisen ikasi zuen. Oñatiko Bigarren Hezkuntzako Institutuko frantses hizkuntzako katedradun izan zen. 1846an Sociedad Filarmonicako zuzendari bezala dimisioa aurkeztu zuen. 1855ean zendu zen Oñatin. José de Azpiazuk, Oñatiko Cortabarría sendiaren gitarrarako partituren oinordetza jaso zuen. Horietako batzuk eskuidatziak ziren eta inprimatuak besteak. Bilduman Sor, Aguado, Carulli, Ferrandière eta barren partiturak daude bai eta Oñatiko Blas Andrés Cortabarría berarenak eta bai eta Eulalio Ypenzarenak. Funtsa Oñatin gordetzen da, Xabier Ugarteren zaintzapean.
Ángel Segura funtsa 2014ean jaso zuen ERESBILek dohaintza moduan. Barakaldoko Quinteto Soñuako kide izan zen, 1968tik 1980ra jardun zuenak. Espainiako Plektro Instrumentuetako Federazioko kide izan ziren, eta Nazioarteko Plektroko Jaialdietan parte hartu zuten Logroñon, Errioxan. Ángel Segurak gitarra eta plektrorako musikaren inguruko musika liburutegi garrantzitsua bildu zuen. Bertan 7.300 partitura, 170 liburu eta aldizkari jasotzen dira eta 1.300 soinudun erregistro daude.
EUROPAKO ONDAREAN JARDUNALDIAK
Xabier Ugarte
Urriaren 28an, gitarren bildumako tresnak eta pultsatutako beste tresnak zuzenean entzuteko aukera izango dugu Xabier Ugarteren eskutik. Era berean, Iñigo Irizar luthierrak gitarraren fabrikazioaren ezaugarriei buruzko azalpenak emango ditu.
José María Goicoechea (1924-2017)
José Mª Goicoechearen Evocaciones CDko argazkia (Ars Incognita)
2017ko uztailaren 13an José Mª Goicoechea zendu zen. Erlijio musikako partitura ugari idatzi zituen bai eta ahots-lanak, organo-lanak, bai eta piano eta orkestrarako bi kontzertu.
José Mª Goicoechea 1924ean jaio zen Beran. Musikagile eta organista. Higinio Anglés eta E. Cardinerekin ikasi zuen Instituto Pontificio de Música Sacran. Iruñean, konposizioa Fernando Remacharekin ikasi zuen eta organoa Luis Tabernarekin.
1964an Escolanía Niños Cantores de Navarra sortu zuen, hainbat sari jaso zituelarik. 1989an garai bateko haur kantariekin Coral Liguori sortu zuen. 2009an Iruñeako Ganbara Abesbatzak Luis Morondo saria eman zion, eta Nafarroako Ganbera Abesbatzako Ohorezko Bazkidea zen. 2011n Nafarroako Abesbatzen Elkarteak urrezko domina eman zion.
2017ko uztailaren 13an Santander-eko Aita Redentoristen egoitzean zendu zen.
Erlijio musikako partitura ugari idatzi zituen bai eta ahots-lanak, organo-lanak, bai eta piano eta orkestrarako bi kontzertu, hirugarrena ere hasia zuelarik.
Udako musika eta dantza jaialdiak
Urteko egun luzeenekin batera, udako jaialdiak hasten dira.
EKAINA
Ekainaren 3tik 11ra, Donostia
Aita Donostiaren inguruko musika astea.
Ekainaren 17an, Andoain
Web orria ikusi
Rock&Rolla gustoko baduzu, Andoaingo jaialdia derrigorrezkoa da. Kontzertuak arratsaldeko 6etan hasten dira eta goizaldeko ordu bietan amaitzen dira.
Ekainaren 22an, Urkizu
Urkizun (Tolosa) Iraolako Zuloan ekainaren 22an arrtsaldeko 19:30, Et Incarnatus taldeak udako solstizioa modu magiko paregabean ospatzeko aukera eskainiko du.
Ekainak 23/24 , Gasteiz
Web orria ikusi
Mendizabalren ospatuko da ekainaren 23an eta 24an. Bertan egongo diraJ ohn Fogerty eta Chris Isaak, Graveyard, King’s X eta Wyoming eta los Insolventes.
Ekainaren 30etik -Uztailaren 2ra, Lekorne
Ikusi web orria 21. edizioa ekainaren 30a eta Uztailaren 2 bitartean ospatuko da Lekornen. Aurreko edizioetan Arrosan, Idauze-Mendin eta Heletan ospatu izan da.
Ekainaren 24tik Uztailaren 31ra, Elorrio
Ikusi web orria
Musikaire ezohiko jaialdia da. Bere programa ia guztiak lekua duen mazedonia da, beti ere interesa eta kalitatea badu. Estiloak, disziplinak eta jatorriak nahasten ditu, eta aire librean goza daiteke.
Ekainaren 27tik 30era , Bermeo
Jazzber izenarekin ezagutzen den Bermeoko jazz jaialdia ekainaren 27tik 30era ospatukoda. Lau kontzertu eskainiko dira Bermeoko Kafe Antzokian 20:30etan. Sarrera dohakoa da.
Ekainaren 28tik Uztailaren 2ra, Getxo
Getxoko jazz jaialdia erabateko egonkortasuna du. Bi helburu ditu: Mundu mailan egiten den jazz onenea ezagutzera ematea eta erea berean artista berriak ezagutzera ematea.
Ekainaren 29tik Uztailaren 2ra, Tolosa
Ikusi web orria
Tolosako Blues Jaialdia
Ekainaren 30tik Uztailaren 1era, Lapuebla de la Barca
Arabar Errioxan berriro rock-a ozen entzuteko aukera egongo da eta badirudi jaialdi honek gelditzeko asmoa duela. Pámpano taldearen iniziatiba da eta bertako udalaren babesa du.
UZTAILA
Uztailak 6,7 eta 8, Bilbo
Ikusi web orria
Last Tour -ek dagoeneko martxan jarri du Bilbao BBK Live-en 21 edizioa.
Uztailaren 11tik 15era, Vitoria-Gasteiz
Ikusi web orria
Udako ezin besteko jaialdi. Ospe handiko talde eta bakarlariak biltzen dituen jaialdi hau Vitoria-Gasteizen identitate jardunaldia bilakatu da, eta aurte bere 41. edizioa izango da.
Uztailaren 13tik – 15era, Getxo
Aurte 29 edizioa ospatuko eta jatorri eta estilo ezberdinetako hamaika talde bilduko ditu.
Uztailaren 13tik 16ra, Hondarribia
Ikusi web orria1
Hondarribiko udak alaitzen dituen jaialdi honek hamarkada bat darama martxan, eta urtero ehundaka pertsona biltzen ditu Bentan, bere osotasunean dohainik den jaialdian.
Uztailaren 15-16 Julio, Armintza
Ikusi web orria
Naziorteko mailako artistak biltzen dituen jaialdi honetan, jamaikako musika eta euskadi tropikaleko erritmoak entzungai daude.
Uztailaren 17tik 20ra, Portugalete
Ikusi web orria
Portugaleteko Nazioareteko Folklore Jaialdiak aurten 43 edizioa ezagutuko du, eta herrialde ezberdinetako 200 gonbidatu baina gehiago ezagutzen ditu.
Uztailaren 20tik 23ra, Itsasu
Ikusi web orria
Tradizioa eta mestizajea uztartzen dituen jaialdi honek nazioarteko eta lokal mailako artistak biltzen ditu.
Uztailaren 20tik 25era, Donostia
Donostiako Heineken 52 Jazzaldiak aurten 140 kontzertu eskainiko ditu 17 egoitza ezberdinetan. Lokal mailaren aldeko apustua berretsi du du, eta tokian tokiko 15 talde aukeratu ditu bertan parte hartzeko.
Uztaila-Abuzuta, Bidasoaldea
Ikusi web orria
Bidasoafolk mundu guztiari zuzendua dago eta mugak eskualde honi emanten dion ezaugarria, aspalditik ahaztua dagoena,berreskuratzen du: topagune bilakatea.
27-30 Uztaila, Lakunza
Ikusi web orria
Inguru honetan ezagutzen den jaialdirik handienetakoa ospatuko da, eta 83 talde parte hartuko dute.
28-30 Uztaila, Mundaka
Ikusi web orria
Mundaka Festival-en musika eta gastronomiaren onena batzen da, eta jaialdi berezia leku berezian gozatzeko aukera eskaintzen da.
ABUZTUA
Abuztuaren 1etik-30era, Donostia
Ikusi web orria
Donostiako Musika Hamabostialdia 1939tik ospatzen da Donostian, eta bertan musika klasikoa entzuten da.
Abuztua, Mendigorria
Abuztua, Donostia
Donostiako udal txistulari taldeak urtero eskaintzen duen kontzertu nagusia.
Abuztuak 19, Donostia
Ikusi web orria
Arantzako gazte elkarteek 1995tik antolatzen duten Arantza Rock jaialdia aurten abuztuaren 19an ospatuko da.
Abuztuaren 23tik 27ra, Donibane Lohitzune
Ikusi web orria
Itsasoa eta mendiaren artean, lurrean baina begirada zeruertzean jarria, Baleapop-ek musika modernoa eta arte garaikidea uztartzen ditu.
Abuztuaren 27tik Irailaren 17ra, Iparralde
Ikusi web orria
1960an Pierre Larramendyk srotu zuen, Jean-Darnel-en zuzendaritz artistikoarekin. Izen ezberdinak ezagutu ditu gaur egun arte.
Abuzutaren 22tik -27ra, Iruñea
Ikusi web orria
Nafarroako hiriburuak, kultura, musika, gastronomia, asia eta arte aukera zabala eskainiko du, eta artista eta afizionatu ezberdinen arteko topaleku bilakatuko da.
Abuztuaren 23tik 27ra, Donostia-Baiona
Ikusi web orria
Dantza Hirian mugagaindiko jaialdi ibiltaria da, eta paisaia urbonoetan gauzatzen den dantza programazioa eskaintzen du.
IRAILA
Iraila, Lizarra
Ikusi web orria
Urtero, antzinako musikako zaletuek hitzordua dute Lizarran. Eskainitako kontzertuetan maila garrantzitsuko interpreteek parte hartzen dute , eta horretaz gain hitzaldi, eta musika eta dantza ikuskizunak ikusteko aukera ere badago.
Irailaren 28tik – 30era, Getxo
Mundu mailako musikak izango dira aurten 33 urte beteko dituen Getxoko Nazioarteko Folk jaialdiko protagonistak.
Irailak 15-16, Lasarte
Irailaren 15ean eta 16 ospatuko da eta The Jesus and Mary Chain, The Hives y Love of Lesbian dira kartel buruak. Musika taldeen izenak izango dituzten zaldi lasterketak gogongo dira, eta lehen aldiz kanpin propioa izango dute.
Irailak 8-17, Biarritz
Ikusi web orria
Dantzari irekitako ikuslehioa, nazioarteko ikuskizunak ezezik lokal mailakoak ere eskainiko dituena.
Irailak 9, Antsoain
Ikusi web orria
Nafarroako Antsoain herrian ospatuko den rock jaialdia. Arrikurcok elkarteak antolatzen du eta dohakoa eta aire librean ospatzen da.
Irailak 21-24, Errenteria
Ikusi web orria
Atlantikaldia, kultura ezberdinen arteko topalekuaz gain musika jaialdia ere bada, hiru ardatz nagusitan antolatzen da: Errenteriako itsas memoria berreskuratzea, herriak mundura begiratzea , eta munduak ere herrira begiratzea.
Irailak 21-24, Angelu
Ikusi web orria
Oso estilo ezberdinetako 9 talde zuzenean entzun eta ezagutzeko aukera izango da Angelun.
Jaialdiren bat falta dela uste baduzu gurekin harremanetan jarri: bulegoa@eresbil.eus
Mª Luisa Ozaita (1939-2017)
2017ko Apirilaren 5an Mª Luisa Ozaita Madrilen zendu zen. Emakumearen, eta bereziki emakume musikagileen defendatzaile sutsua zen. Mª Luisak bere musika legatua ERESBILi dohaintzan ematea erabaki zuen.
Barakaldon jaio zen 1939an. Pianoan, klabezinean eta konposizioan tituluduna, Fernando Remacha nafar konposagilearekin ikasi zuen.
Copenhague-ko Kontserbatorio Errealean ikasi zuen L. Thybo y K.J. Isaksen-ekin, Frantzian K. Gilbert-ekin, eta nazioarteko hainbat ikastarotan parte hartu izan zuen, Darmstadt-ekoak esate baterako. Europa, Ipar Amerika, Ekialdeko Herrialdeetan eta Ekialde Hurbileko hainbat herrialdetan kontzertu ugari eskaini izan ditu klabezinista moduan.
Bestalde, Mujeres en la Música elkarteko fundatzailea izan zen eta egun Ohorezko Presidentea, eta emakumeen musikan egindako ekarpenen inguruan antolaketa jarduera ugari, hitzaldi eta publikazio egin ditu. Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko kide osoa zen.
Konposagile mailan, genero ugari landu izan ditu: musika eszenikoa, orkestrakoa, korala, talde instrumentalekoa, ahots eta akonpainamendukoa, klaberako obrak, eta abar…
Enkargu ugari jaso izan ditu, bere obrak jaialdi ospetsu askotan estreinatuak izan direlarik. Boileau argitaletxean obra ugari kaleratu ditu. 2001ean, María José Martín piano-jotzaileak, bere musikari buruzko doktoretza tesia aurkeztu zuen Cincinnatiko (EEBB) Unibertsitatean, Drama y poesía en la música de María Luisa Ozaita izenburuarekin.
ERESBILek gordetzen duen funtsean berak sortutako musika konposizioen jatorrizko partiturak eta kopiak gordetzen dira, bai eta bere liburutegiaren zati bat ere. Emakume musikagileei buruzko partiturak eta dokumentazioa aurki daiteke eta 1999an Bilbon egin zen “Mujeres en la Música” kongresuari buruzko dokumentazioa ere.
Eresbil, Musikaren Euskal Artxiboa eta Xenpelar Dokumentazio Zentroaren arteko lankidetza hitzarmena
Hitzarmen honen helburua, bi erakundeen arteko esperientzia eta ezagutzak trukatu eta herritarrei zerbitzu hobeagoa eskaintzea da, bai musikaren eta bertsolaritzaren inguruko elkarlana sendotuz; eta baita ere, Mintzola Ahozko Lantegiaren bidez, musikaren eta munduko kantu inprobisatuen inguruan eta ahozko kultur sorkuntzen inguruko elkarlana bultzatuz.
Eresbil musikaren ondarea eta euskal musikagileen ekoizpenean espezializatutako zentroa da eta 1974tik hainbat zerbitzu eta egitasmo eskaintzen ditu. Euskal musikaren ikerketa eta zabalkundean lan handia egiten du.
Xenpelar Dokumentazio Zentroa 1991an sortu zuen Bertsozale Elkarteak bertsolaritzaren ondarearen zerbitzua emateko eta 2009tik Mintzola Ahozko Lantegiaren bidez ahozkotasunaren eta munduko kantu inprobisatuaren inguruko informazio zerbitzuak ere eskaintzen ditu.
Musikaren eta bertsolaritzaren ondareen zaintza eta zabalkundean elkarlana
Hitzarmen honekin, musikaren eta bertsolaritzaren ikus-entzunezko ondarearen zaintzak eta zabalkundeak gaur egun dituen erronkei erantzuteko maila ezberdinetan elkarlana sendotu nahi da, baliabideen ustiapen handiena egin eta informazio zerbitzuak hobetzeko.
Mintzola Ahozko Lantegiaren bidez, elkarlan eremu berriak
Orain arte musikaren eta bertsolaritzaren artean egindako elkarlanari sendotasuna emateaz gain, hitzarmen honekin Mintzola Ahozko Lantegiaren beste alorretan ere elkarlana bultzatu nahi da. Batetik, Kulturartea lan-lerroaren bidez, munduko kantu inprobisatuen ezagutza zabaldu nahi da, ikerketak lagundu eta bultzatzeko; eta bestetik, Elkargunea lan-lerroaren bidez, euskal ahozko kultur sorkuntzen inguruko gogoetak eta dokumentazio baliabideak bultzatu nahi dira. Mintzolarentzat, musikaren eta kantuen alorrean Eresbil eta Xenpelar Dokumentazio Zentroaren arteko elkarlanak aukera berriak irekiko ditu ezagutza eta ikerketaren alorrean.
Aspaldiko elkarlana sendotuz
Aspaldikoa da bi erakundeen arteko elkarlana. Izan ere, urteak dira bertsolaritzaren musika eta ikus-entzunezkoen tratamenduan auzolanean ari direla, elkarri lagunduz, elkar osatuz.
Bide luze horretan ez da anekdotarik falta eta beharbada guztietan pasadizorik bereziena ezagutzen dugun bertso grabaziorik zaharrenarekin gertatutakoa da. Regal argitaletxearen “Bertso berriak por Asteasu y Txirrita” arbelezko diskoaren ale bana zegoen bi zentroetan. Eresbilek egin zuen soinuaren digitalizazioa eta horri esker bertsoak transkribatu eta jaso ziren Xenpelarren.
Grabazioaren edukiaren azterketak emaitza desberdinak eman zituen, eta misterioa argitzeke dago oraindik! Izan ere, Xenpelarren Pello Errota hori “Asteasu” zela ondorioztatu zen. Pello Errota Asteasukoa izateaz gain, Txirritarekin sarri aritu baitzen kantuan. Gainera, grabazioak ez ditu Pello Errota dela pentsatzeko pista gutxi ematen: Asteasutik etorri dela dio bertso batean, norbaitek “Bota Pello!!” esaten dio… eta grabazioan Txirritaren pareko bertsolari bezala kantatzen du.
Aldiz, Eresbilek Regal argitaletxearen ibilbidea eta grabazioaren ezaugarriak analizatu zituen. Eta azterketa horren arabera diskoa 1927koa da. Beraz, ezinezkoa da Pello Errota izatea, 1919an zendu baitzen. Pello Errotak ezin zuenez izan, balizko egile berri bat identifikatu zen: Joxe Mari Sorozabal “Asteasu”, Pablo Sorozabal musikariaren aita.
Etorkizunean argi izpi berririk ezean, “Asteasu” hori Pablo Sorozabal musikariaren aita dela azaltzen jarraituko dugu bi erakundeok.
Hemen informazio gehiago:
- Grabazioa entzuteko aukera (Eresbil): http://www.liburuklik.euskadi.net/handle/10771/29121
- Grabazioaren fitxa eta bertsoen transkribapena (Xenpelar): http://bdb.bertsozale.eus/web/liburutegia/view/3409-bertso-berriak
- Grabazioaren ikerketari buruz (Eresbil): http://www.errenteria.net/eu/ficheros/57_18612eu.pdf