Eresbil Berriak

Juanjo Oconek zuzentzen duen Euskadiko Orkestrak itxiko du Musikasteren edizio hau. Taldeak Andra Mari Abesbatzarekin partekatuko du agertokia emanaldi berezi batean.
– Euskadiko Orkestrak eta Andra Mari abesbatzak amaiera emango diote Musikasteren 51. edizioari. Zeintzuk dira, zuen ustez, kontzertuaren gakoak?
– Bai parte-hartzaileentzat, bai antolatzaileentzat, beti da egun garrantzitsua Musikasteren amaiera. Euskal artista guztiek espero duten unea da, baita publikoak ere. Estreinaldiko lanak eta lurreko egileen lanak egiteak hunkitu egiten du beti, are gehiago haien artean 51. edizio honetan izango ditugunak bezalako bitxi handiak agertzen direnean.

– Nolakoa izan da kontzertua prestatzeko prozesua Andra Mari abesbatzarekin batera?
– Euskadiko Orkestra eta Andra Mari Abesbatza arrakasta seguruaren parekoa da. Gainera, Musikasteren itxiera beti da espero den data bat, non korala eta euskal errepertorioaren kalitatea erakusten diren. Anda Mari abesbatzako ahotsak pso ondo ari dira lanean euren zuzendariarekin, eta ni irrikan nago emanaldiaren eguna noiz iritsiko haiekin gozatzeko.

– Felix Ibarrondoren ‘Sérénade basque’ estreinatuko duzue, zer nabarmenduko zenuke lan honetatik?
– Felix Ibarrondo urtemugan dago, eta Euskadiko Orkestrak eta Eresbilek konposatu duen azken obra interpretatzeko unerik eta eszenatokirik onena aurkitu dute. Musikastek dena biltzen du obra honek argia izan dezan. Maila teknikoan eta musikalean oso obra konplexua da. Hari-instrumentuentzako xehetasun teknikoz betea, oso gardena ikusmen orokorrean eta entzuleentzako entzunaldian, baina oso osatua orkestrarekin egiten duen eguneroko lanerako. Serioski lan egingo dugu konpositoreak partituran idatzi duen guztia atera ahal izateko eta publikoak xehetasun bakoitza atzeman ahal izateko. Oso obra berezia.

– Zer sentsazioak espero dituzue lortzea ikusleengan?
– Euskadik oso sintonia ona du ikusleen eta artisten artean. Musikagileek idazten dutenaz gozatzeko lan egiten dugu, eta musikariek euren kalitatea eta mimoa jartzen dute emanaldi bakoitza prestatzeko. Ikusleak beti ditugu buruan prestaketa-une bakoitzean. Ikuslerik gabe ez legoke musikariak agertokietan, eta alderantziz. 51. edizio honetan, publikoak euskal obra ezezagunak entzuteko aukera izango du, maila handiko orkestra batekin eta abesbatza bikain batekin. Kontzertuko bitxi bat.

Laida Otaduyk zuzendutako Andra Mari Abesbatza aurten ere etxera izango da. Maiatzaren 26an, Lekuona Fabrikan, Musikasteko Koruen Eguneko izango dira herriko ahotsak.
– Zer suposatzen du Andra Mari abesbatzarentzat Musikasten parte hartzeak?
– Andra Mari Abesbatzarentzat beste urte batez Musikasteren aste miresgarrian parte hartzea ohore handia da. Asko ikasi nuen maisu batek zioen bezala: “Mundu honetan zailena ez da iristea, mantentzea baizik”. Parte hartze honek esan nahi du koruak ondo jarraitzen duela, euskal musika korala ezagutarazteari, laguntzeari eta, nola ez, abestuz gozatzeari dagokionez. Era berean, denboraldian zehar, gure abesbatzak musika sinfoniko-koral asko landu ohi du eta, hilabete hauetan zehar, kontzertu hau gure sustraiekin berriro konektatzea eta musikaren xehetasunak eta zirrikituak melodia itxuraz sinpleekin, baina bereziki ederrekin lantzea ekarri du.

– Zer nabarmenduko zenuke aurkeztuko duzuen programatik?
– Interpretatuko dugun errepertoriotik aniztasuna nabarmenduko nuke. Herri musikaren historian zehar izan diren euskal gai esanguratsuenen antzezpen txiki baten bila aukeratu dugu: itsasoa, marinelen irteera eta maitasunarekiko itxaropena, familia, natura, gure aberria, edo txorien kantua adierazpen gisa. Adierazi nahi nuke, baita ere, oso obra berriak direla, eta horien konpositoreek, Lesbordesek izan ezik, gaur egun aktibo eta sorkuntza-prozesuan jarraitzen dutela. Programari dagokionez, azken alderdi gisa, esan behar dut, pertsonalki, ilusio berezia egiten didala neure obra estreinatu ahal izateak, ‘Urretxindor banintz’, horretarako propio konposatua, euskal musika koralari egindako ekarpen apal gisa.

– Nola animatuko zenuke jendea ekintza bateratu honetara joatera?
– Kasu honetan, jendeak ez du zalantzarik izan behar kontzertu honetara joateko orduan. Euskal Herriko hainbat jatorritako lau koru pilula txikiz gozatzeko aukera izango dute eta, horrekin batera, musika sorta handi bat, zalantzarik gabe, konektatuko dutena. Gure sustraietan dago. Eta esperientzia hori pozgarria da edonorentzat, bai abesbatzetan kantatzea gustatzen bazaie, bai inoiz abestu ez badute ere, baina bai entzun badute, bai eta abesbatza-kontzertuetara joaten ohituta ez daudenentzat ere. Benetan uste dut zorte handia dela Eresbil Fundazioak denbora eta dirua inbertitzen jarraitzea hain kontzertu indartsua antolatzeko, eta herriak zorte handia duela hain eskura duelako. Merezi du bertaratzea.

– Zer gako eta sentsazio helarazi nahi dizkiozue publikoari aurkeztutako lanekin?
– Gure helburu nagusia da publikoak gure musikaz gozatu ahal izatea. Aurkeztutako doinuak erraz ahoskatzeko modukoak dira edonorentzat; eta kantatzeko ideia hori transmititu nahi dugu. Nork ez ditu bukatu lagunarteko bazkari edo afariak doinu herrikoiak kantatzen? Eta zer esaten didazue sagardotegiei buruz? Hori bai, kasu honetan, kalitate musikalez lagunduta joango dela agintzen dugu.

Musikasteko Koruen Eguna beti da jardunaldi berezia. Eta aurten Bizkaiko Akelarre abesbatzak, 2018 urtean sortua, parte hartuko du ekitaldi honetan.
– Zer esan nahi du zuentzat aurten Musikasten parte hartzeak?
– Akelarre Abesbatzarentzat aukera bikaina da Musikaste bezalako jaialdi batean parte hartzea, dagoeneko 50 urte baitaramatza euskal musika eta euskara sustatzeko lanean. Oso lan garrantzitsua iruditzen zaigu; izan ere, askotan, ezagunagoak edo ospetsuagoak izan daitezkeen egile atzerritarren musikan zentratzen gara, baina ezin dugu ahaztu gure etxean benetako bitxiak ditugula. 2018an sortu genuen Akelarre Abesbatza, ilusio handiz eta baliabide gutxirekin, eta pandemia tarteko. Oraindik ere kosta egiten zaigu sinestea 5 urte geroago lanean jarraituko dugula eta erreferentea den jaialdi honetan parte hartu ahal izango dugula; eta eszenatokia ibilbide handiko beste abesbatza batzuekin partekatuz, hala nola Andra Mari Abesbatzarekin.

– Zer nabarmenduko zenuke aurkeztuko duzuen programatik?
– Azken urte honetan, hemengo musikagileek osatutako programa bat lantzen ari gara, Juan de Antxietaren berpizkundetik hasi eta gaur egungo konpositore gazteetaraino, hala nola Jon Sáenz edo Inge Conde. Duela hilabete batzuk aurkeztu genuen Bilborock aretoan, Hegaka ‘proiektuarekin, eta espero dugu beste herri eta hiri batzuetan ere interpretatzea. Interpretatuko ditugun obrak programa horretatik aukeraketa bat da, gure musikaren zati handi bat duen folklore-osagaia argi eta garbi islatzen duena. Musika herrikoiari buelta bat eman eta beste maila batzuetara eramateko gure musikagileek hainbat hamarkadatan egin duten lana ikus dezakegu. Horrek gure kultura aitortzea eta gure musika mundu osoan interpretatzea lortu du.

– Nola animatuko zenuke jendea ekintza bateratu honetara joatera?
– Musikasteko Koruen Eguna aukera paregabea da abesbatzen mundura hurbiltzeko, ikusle gisa eta, pausoa eman nahi bada, koralista gisa. Koru bakoitzak programa ezberdin bat aurkeztuko du eta, beraz, oso atsegina izaten da; eta, gainera, abesbatzen musiken eszenaratzeen eta abarren estilo desberdinak ikusteko aukera ematen du.

– Zer gako eta sentsazio helarazi nahi dizkiozue publikoari aurkeztutako lanekin?
– Aurkeztutako obrek giza bizitzaren hainbat ikuspuntu islatzen dituzte. Alde batetik, ohiturazko eta jai-giroko obra dugu, ‘Donostiako damatxoak’, esaterako. “Aritz adarrean-kattalin’ kontraste-lana da, eta lehen zatian Jesus haurraren jaiotzaz hitz egiten digu, bigarrenean dantzan jartzen gaituen bitartean. ‘Haizeak emandako nahiak’ da gure lanik preziatuena, gure lagun Jon Saenzek konposatu baitu. Bizitzaren analogia egiten du naturaren oinarrizko osagaiekin: haizea, lurra, itsasoa… Azkenik, gehien definitzen gaituen lanarekin amaituko dugu: ‘Gaur Akelarre Gorbeian’. Ez gaitu abesbatzaren izenak bakarrik definitzen, baita Akelarre bat egiteko prest dauden sorginen izaerak ere. Koru bat, Akelarre bat, sortuko genuela erabaki genuenean izan genuen sentimendu bera da.

Barañain Abesbatza, Pedro Ruiz Huiciren zuzendaritzapean, maiatzaren 26an Lekuona Fabrikan Musikasteko Abesbatzen Egunean egongo diren lau taldeetako bat izango da.
– Zer esan nahi du zure abesbatzarentzat Musikasteren edizio berri honetan parte hartzeak?
– Pozgarria eta pozgarria da beti topaketa berezi honetan parte hartzea. Aldi berean, erantzukizun handia da obrak aukeratu eta prestatzetik hasi eta interpretatzeraino.

– Zer nabarmenduko zenuke aurkeztuko duzuen programatik?
– Nafarroako egungo hiru egileren sei pieza txiki daramatzagu. Horietako lau erabateko estreinaldiak dira eta beste bi gehienentzat ezezagunak, ia-ia guk bakarrik abesten baititugu. Kasu gehienetan argitaratu ere egiten ez diren lankideen lanak dira. Baina entzutea merezi duela uste dut. Zoritxarrez, Nafarroan ez dugu Gipuzkoan eta beste probintzia batzuetan dugun konposizio-jarduera bezain aktiborik. Baina txikitatik, lana eta adiskidetasuna partekatzeko zortea izan dut, noizean behin beren lana eta sorkuntzarako gaitasuna oparitzen diguten musikari bikainekin. Beti egon naiz oso adi inguruan sortutako edozein konposizio-lani. Noski, partitura zuri baten aurrean dagoen edonork nire estimu eta mirespen guztia du.

– Nola animatuko zenuke jendea ekintza bateratu honetara joatera?
– Egon den edonork daki denok emango dugula gure onena. Barañain Abesbatza oso abesbatza herrikoia da, formazio, gaitasun eta adin askotakoa; baina espiritu borrokalari handia du, publikoa erakargarri egiten diguna eta inor indiferente utziko ez duen emaitza musikala eskaintzen duena.

– Zer gako eta sentsazio helarazi nahi dizkiozue publikoari aurkeztutako lanekin?
– Gure egileak -Mariano Jimenez, Urtzi Iraizoz eta Eduardo Manrique- ez daude kantatuenen artean lehen lerroan. Beharbada, ikusleak ez dira gustura aterako lehen entzunaldian, eta epe luzeagoan funtzionatzen duten obrak izango dira, gure buruan eta gure gorputzean atseden hartu behar dutenak. Azkenean, Abesbatzatik egilearen eta publikoaren arteko kanal bat izan nahi dugu, entzule bakoitzak bere unearen arabera jaso dezan. Joan zaigu ‘azken pieza salbuespena izango litzateke jai koral honetan parte hartzeagatik eskerrak emanez agur esateko.

Jazzak egun propioa izango du berriz ere Musikasteren barruan. Maiatzaren 25ean Mikel Azpirozen ‘Islak’ lana entzun ahal izango da Niessen Kulturgunean.
– Jazzak jarraitzaile gehiago al ditu Euskal Herrian?
– Ez nuke jakingo. Donostia, Gasteiz eta Getxoko jaialdi handiez gain, azken urte hauetan beste jaialdi txikiago batzuk sortu dira; hala nola, Goierri Jazz edo Hondarribikoa. Eta hori seinale ona da.

– ‘Islak’ zure hirugarren diskoa da. Zer nabarmenduko zenuke aurrekoen aldean?
– Aurrekoak piano hutsezko diskoak izan ziren. Hirukote formatukoa da ‘Islak’. Bateria eta baxua gehitu ditut zenbait kantutan. Formatu hau dugu orain kontzertuan, piano pasarteak eta hirukote pasarteak tartekatuz. Asko gozatzen dut formula horrekin, eskaintzen dituen adierazpen-aukerengatik.

– Nolakoa da Carlos Arancegui eta Fernando Neirarekin lan egitea?
– Carlos eta Fernando musikari handiak dira, etengabe ikasten eta eboluzionatzen ari diren artistak. Oso eskuzabalak dira musikan zein gizakietan, eta uste dut dohain horiekin aberastu egiten dutela kontzertuan interpretatzen dugun musika. Luxua da niretzat proiektu honetan haiekin kontatzea.

– Nola animatuko zenuke jendea kontzertura joatera?
– Zortea izan dugu kultur ezaugarri ezberdinak dituzten hainbat lekutan ‘Islak’ lana aurkeztuko ditugulako, hala nola Donostian, Bilbon, Sorian, Iruñean, Gijonen, Cadizen, Malagan, Varsovian, Krakovian, Quiton… Eta kontzertu guztietan sumatzen dugu gure musikak entzulearekin konektatzen duela, edo, hobeto esanda, gure musikak publikoarekin konektatzeko aukera ematen digula. Horrek esan nahi du musikak nolabait entzulearen sentsibilitatea ukitzen duela eta hobeto sentiarazten duela. Musikasteko publikoa gonbidatuko nuke gure kontzertura, Errenterian ere lotura hori lortuko dugulakoan eta musikak pizten dituen sentimenduez gozatuko dutelakoan.