ALARDEAK ETA ANAITASUNA

Esan daiteke Euskal Herrian gutxienez XX. mendearen hasieratik egiten direla euskal dantzen erakustaldi masiboak edo alardeak. Litekeena da ideia beste leku batean sortzea, baina Eusko Alderdi Jeltzaleak, Euskal Gazteen bitartez (Eusko Gastedijak), sortu eta bultzatu zuen formula hori, jaio berri ziren euskal dantzari taldeen bidez, gerora euskal dantzako talde gisa ezagutuak.

Diktaduran (1936-1975), erakunde batzuk hartu zuten beren gain, bide honetatik edo beste batzuetatik folklore koreografikoa erakusteko eginkizuna. Hala ere, 1960ko hamarkadara arte ez zen sartu EDB adierazpen horien historian, eta, aldi berean, formula horri eutsi dio gaur egun.

“Euskal Herriko Dantzari eguna” (Baiona, 1987/05/24) Boastitzea
Sig.: GOI001-002-01_03

Gainera, formula hori maila orokorrean instituzionalizatu ahala, lurralde, herri eta eskualde mailako beste kontzentrazio batzuk antolatu dira, antzeko izendapenekin: “Durangaldeko Ezpata Dantzari eguna”, “Nafarroako Dantzari eguna” edo “Dantzari txiki eguna”, besteak beste.

“Bizkaiko Dantzari eguna” (Durango, 1986/05/25) Fandangoa, Arin-arina eta Kalejira
Sig.: JOS01-044_018

“Dantzari eguna” (Hazparne, 1989/06/11) Igitai Dantza
Sig.: IDB01-009_13

“Durangaldeko Dantzari eguna” (Berriz, 1999/06/21)
Sig.: AND01-433_01

Kale-eszenifikazioarekin bat etorriz, “Euskal ezkontzak”, “Euskal Jaiak” eta beste ekitaldi batzuk, hala nola “Nafarroaren eguna” edo “Baztandarren Biltzarra”, era askotako kultur taldeek bat egiten duten beste formula bat da, nahiz eta dantza ez izan jai horien alderdirik garrantzitsuena.

Bere garaian, dantzak, espazioaren erabileraren ikuspuntutik garrantzi handia izan zuen harremanetarako tresna gisa, eta denboran zehar eszenatokiz eta funtzioz aldatu da. Hori da normalean erromeria bezala ezagutzen dena eta, denboraren poderioz, “dantza plazan” eta antzeko adierazpenez deitu izan dena, non dantza modalitatea nabarmen aldatu den. Gainera, dantza taldeen alardeak bezala, horrelako ekitaldietarako ere bada egun bat, adibidez, Arrangoitzeko “Mutxikoaren eguna“.

Material digitalizatuetan ageri diren era honetako dantzaldien grabaketak ez dira asko, besteak beste aurkeztutako filmazioak egin ziren garaietan oraindik ez zeudelako dantzaldi horiek bere garairik gorenean. Hala eta guztiz ere, hainbat ekitalditako irudiak ikus ditzakegu, non pertsona partikularrak edo dantzarien taldeak biltzen diren, erakustaldi asmorik gabe dantzan egiteaz gozatzen dute herritarrak erakutsiz.

“Nafarroako Muxikoaren eguna” (Izpura, 2004/03/30) Txapeloaz
Sig.: AND01-406-01_02