Ondorioak
Orrialde hauetan zehar, XX. mendearen bigarren erdialdetik Euskal Herriko zigilu esanguratsuenetako batzuek editatutako disko-karatulen diseinuaren historian barrena ibilbide labur bat egin dugu. Mugarri musikalean zentratzen diren planteamendu batzuetan ez bezala, merkataritza-arrakastaren edo ospearen terminoetan ulertuta, kasu honetan sorkuntzaren edo diseinu grafikoaren esparruan adierazpenik garrantzitsuenak azpimarratzen saiatu gara. Kasu askotan, musikaren eta kalitate grafikoaren mugarriek bat egiten dute, baina beste batzuetan, esplorazio-lerro horrek grafikaren arloan aintzatespena merezi duten lanak berreskuratzeko eta ezagutarazteko balio izan digu. Horrela, sortzaile horiengan jarritako arreta berezia gure diskoetako asko bisualki erakargarriak diren objektu bihurtu dituztenen lanari balioa emateko interes ikaragarriaren ondorio da.
Diskoen karatulek, biltzen duten eduki musikalaz gain, inguratzen gaituena, kezkatzen gaituena eta sentiarazten gaituena aipatzen digute. Horregatik, haien azalek gure arreta eskatzen dute irudi poetiko, subertsibo, artistiko, bizi, kritiko, liriko, bortitz edo eskandalagarrien bidez. Bere diseinuaren izaera edozein dela ere, egia esan, oro har, nolabaiteko koherentzia dago karatularen atmosferaren eta bere eduki musikalaren artean. Horregatik, musikaren bilakaerari, haren inguruko kontsumo-ohitura aldakorrei eta musika-industriari berari buruz hitz egiten digun dokumentu-iturri bihurtzen da elementu hori. Ez dezagun ahaztu, La Polla Recordsen “Salve”, Mikel Laboaren “Lau-Bost”, Barricadaren “Barrio conflictivo” edo Oskorriren “Hau Hermosurie!” bezalako disko ezagunen azalek aldi berean ikusteak ekarriko lukeen talkaz gain, 1984ko lau azal hauek errealitate musikal oso desberdinen koexistentziari buruz hitz egiten digutela.
Atal hau amaitzeko, ez dut zehaztu behar orrialde hauetan islatutako gogoetak eta ekarpenak sakonago jorratzea merezi duen gai baten icebergaren punta baino ez direla. Izan ere, lan honetan jarraitutako ildoa alde batera utzita, gai honek zeharkako azterketa bat onartzen du beste arlo askotatik, hala nola soziologiatik, marketinetik edo komunikazioaren teoriatik.
Diskoen karatulen diseinua sortu eta ezarri zenetik, berrogeiko hamarkadan, asko izan dira disko-industrian egin diren aldaketak. Horrela, biniloaren lau hamarkadaren ondoren, laurogeiko hamarkadan, honek disko trinkoari lekua uzten zion eta 2000ko hamarkadaren erdialdean, deskarga digitalak denborarekin gailenduko ziren errealitatea ziren. Laurogeiko hamarkadan LPtik CDra igarotzeak artista eta diseinatzaileen beharrezko egokitzapena ekarri zuen, beren lanen euskarria eta, gainera, formatua nabarmen aldatzen zela ikusi baitzuten. Eremu honetan diseinuaren etorkizuna zein izango den iragarri ordez, bat-bateko deskargen eta biltegiratze digitalaren garai hauetan, beste esperientzia estetiko mota bat oraindik behar dudala aitortu behar dut; izan ere, nahiz eta argi dagoen beste baliabide asko daudela musika-produktuaren alderdi bisuala elikatzen dutenak, erromantiko horietakoa naiz, objektuarekiko harreman fisiko-afektiboa galtzen ez duena, begiztan entzundako disko horrekin, zeinaren azala, zorroa eta koadernotxoa, usadioak beti hondatzen zituen.